Giải mã những điều chưa biết về mây tre lá Việt Nam

Lê Võ Song Anh là tôi, một cô gái sống ở môi trường thành thị nhiều năm, tiếp cận với thế giới của Mây Tre Đan qua một góc nhìn rất hạn chế với rất ít sản phẩm mây tre đan chung quanh. Trong tâm trí tôi, Mây Tre Đan ban đầu chỉ là một từ ngữ mà tôi thường gắn với những sản phẩm truyền thống như giỏ, sọt, và rổ mây. Những suy nghĩ đầu tiên về "mây tre đan" thường là những định kiến cơ bản:

- Giá thành cao, không phổ biến để sử dụng
- Sản phẩm khó vệ sinh, bảo quản, dễ bị mối mọt, mốc trong môi trường ẩm ướt
- Hàng chỉ dùng để decor trang trí, không bền, không có giá trị thực sự trong cuộc sống

Nhưng từ năm 2020 đến nay, tri thức của Mây Tre Đan đã trải qua một sự biến đổi to lớn. Tôi đã hiểu rằng, nếu những sản phẩm này được chế tác với sự tỉ mỉ và khéo léo, chúng có thể trở thành những vật phẩm cực kỳ bền bỉ và đáng tin cậy. Sản phẩm Mây Tre Đan, nếu được thiết kế đúng cách, có thể phục vụ nhu cầu cuộc sống hàng ngày một cách dễ dàng và hiệu quả.
Chúng không chỉ làm phong phú vẻ đẹp và tính thẩm mỹ của ngôi nhà, mà còn làm thăng hoa di sản văn hóa Việt Nam. Chúng góp phần thể hiện tinh thần sáng tạo và độc đáo của dân tộc, từ những sản phẩm nội thất sáng tạo cho đến những tác phẩm nghệ thuật thủ công độc đáo. Mây Tre Đan không chỉ là một loại sản phẩm, mà còn là một phần không thể thiếu của cuộc sống và di sản của chúng ta.

Một điểm độc đáo của Mây Tre Đan là khả năng kết hợp với các nguyên liệu khác như da, vải, hoặc kim loại. Sự kết hợp này tạo ra sự hòa quyện độc đáo giữa vẻ đẹp tự nhiên của mây tre và tính hiện đại của các vật liệu khác. Ví dụ, việc kết hợp mây tre và da tạo ra những sản phẩm nội thất thượng đẳng vừa đẹp mắt vừa chất lượng

Sản xuất Mây Tre Đan thường tập trung ở các vùng nông thôn và là nguồn thu nhập chính của nhiều cộng đồng địa phương. Qua việc hỗ trợ sản xuất và tiêu thụ sản phẩm Mây Tre Đan, chúng ta không chỉ đóng góp vào nền kinh tế địa phương mà còn giúp bảo tồn và phát triển nghề làm Mây Tre Đan truyền thống.  

Vật liệu Mây – Mây tre Đan Trà

Mây có tên tiếng anh là Rattan, còn gọi là cây mây, là một loại cây lâm sản phổ biến tại Việt Nam, thường mọc mạnh trong rừng. Tuy nhiên, để sử dụng cây mây làm nguyên liệu cho sản xuất đồ dùng thủ công, cần sự chăm sóc và quản lý từ con người. Điểm đặc biệt của cây mây so với cây tre nằm ở cấu trúc của nó và những đặc tính chất liệu độc đáo.

Cấu Trúc Của Cây Song Mây

Vỏ Mây (Sợi Mây): Đây là phần quan trọng nhất của cây mây. Sợi mây có đặc điểm mịn, dai, và chắc chắn. Chúng thường có màu trắng và thích hợp để sử dụng trong việc buộc, cạp viền rổ, và giữ chặt các mối nối trong sản phẩm thủ công. Đặc biệt, sợi mây khi được đan lại thành sản phẩm thường mang lại vẻ đẹp tự nhiên, nhẹ nhàng, bền bỉ, và khó bị mốc hỏng, là điểm mạnh quan trọng của sản phẩm từ cây mây.

Thân Mây (Thường Gọi Là "Song"): Thân mây có thể có đường kính rất lớn, thích hợp để tạo ra các sản phẩm như bàn, ghế vô cùng độc đáo và thậm chí kết hợp với da hoặc gỗ để làm nội thất. Đặc điểm quan trọng của thân mây là nó có cấu trúc đặc biệt với độ bền và độ dẻo cao. Thân mây cũng có thể được chẻ nhỏ ra và đan thành nhiều sản phẩm khác nhau. Thân mây đặc ruột hoàn toàn, không rỗng ruột như vật liệu tre, và nhẹ hơn tre nhiều.

Mây Bụng (Mây Ruột): Khi chẻ nhỏ thân mây, chúng ta có phần được gọi là "mây bụng" hay "mây ruột." Đây là phần lõi của thân mây, giống như lõi mía mềm và dẻo. Mặc dù có thể sử dụng mây bụng để làm sản phẩm, nhưng chúng thường yếu hơn và không đẹp bằng phần mây xung quanh.

Xử Lý Sợi Mây

Sợi mây sau khi sử dụng cần được xử lý để tránh tình trạng mốc, đặc biệt là trong khí hậu nhiệt ẩm của Việt Nam. Các biện pháp xử lý bao gồm phơi khô hoặc hún sợi mây sau khi sản phẩm đã hoàn thành.

Như vậy, Song Mây không chỉ là một loại cây thông thường mọc trong rừng Việt Nam. Điểm độc đáo của cây này nằm ở khả năng biến đổi thành nguyên liệu tuyệt vời cho việc sản xuất đồ dùng thủ công và đồ nội thất, với những đặc điểm chất liệu riêng biệt mà nó mang lại cho sản phẩm cuối cùng. Sợi mây mịn màng, bản chất nhẹ nhàng, độ bền cao và có tính thẩm mỹ đặc trưng của nó là điều làm nên sự độc đáo trong nghệ thuật làm đồ dùng thủ công từ cây mây tại Việt Nam.

Vật liệu TRE – Mây Tre Đan Trà

Tre có tên tiếng anh là Bamboo, loại cây biểu tượng của sự phồn thịnh và sự sống tươi đẹp, đã từ lâu được coi là một nguồn tài nguyên đa dạng và quý báu của Việt Nam. Tre có khả năng sinh trưởng nhanh chóng của tre làm cho nó trở thành nguồn nguyên liệu đa năng, có thể được sử dụng để xây dựng nhà cửa, lợp mái, làm đồ nội thất, và thậm chí cả đóng cọc xây dựng.

Tuy nhiên, tại Mây tre Đan Trà, Đan Trà muốn đặc biệt chú trọng vào vai trò quý báu của tre trong làm đồ dùng thủ công.

Quy trình xử lý tre là bước quan trọng không thể thiếu để tạo ra các sản phẩm thủ công độc đáo từ cây tre. Đầu tiên, tre cần phải được chẻ đôi và phơi khô, nhưng không nên để nó khô giòn hoàn toàn. Thay vào đó, nó cần giữ một lượng độ ẩm nhất định để làm cho nó mềm dẻo và dễ thao tác. Sau khi đã được chẻ và đan thành sản phẩm, cây tre cần tiếp tục qua quá trình phơi khô để loại bỏ kiệt nước, định hình sản phẩm và hạn chế sự hình thành của mốc.

Cấu trúc của cây tre

Ruột tre (Tre bụng)

Đây là phần của tre có màu trắng, mềm mại, và dễ uốn cong, tạo nên sự đẹp cho sản phẩm. Tuy nhiên, đây lại là phần ít có sợi gỗ nhất và nhiều nước nhất trong cây tre, là phần yếu nhất và dễ bị mốc hỏng nhất. Sản phẩm làm từ ruột tre, nếu không được xử lý đúng cách như phơi khô hoặc khói, sẽ dễ bị mốc nhanh chóng. Thường, ruột tre thích hợp cho các sản phẩm ngắn hạn như hộp quà, lán, và giỏ tặng.

Thịt tre

Phần này nằm ở giữa ruột và cật, và là phần được sử dụng nhiều nhất trong làm sản phẩm thủ công. Đây là phần tạo nên độ mềm và tính thẩm mỹ cho sản phẩm cuối cùng.

Cật tre

Cật tre là lớp ngoài cùng của cây tre và có thể bao gồm lớp vỏ xanh, còn được gọi là tinh tre, có bề mặt nhẵn bóng hoặc không (màu xanh dần chuyển thành vàng khi trưởng thành). Cật tre là phần bền nhất của cây tre, cực kỳ chắc chắn và khó bị mốc hỏng. Thường, cật tre được ưu tiên dùng cho các phần cần chịu lực cao như vành rổ và đáy rổ.

Như vậy, tre không chỉ đơn thuần là một loại cây thông thường, mà nó chứa trong mình những tính chất độc đáo và đa dạng, tạo nên một loạt sản phẩm thủ công tinh tế và đa dạng trong cuộc sống hàng ngày.

Vật liệu Cói – Mây Tre Đan Trà

Cói có tên tiếng anh là Sedge, là một chất liệu quen thuộc trong văn hóa người Việt, là nguyên liệu chính cho chiếc chiếu cói mà ai ai cũng đã trải qua từ thời xa xưa.
Cói là loại cây thân cỏ, thường được trồng rộng rãi ở vùng phía Bắc Việt Nam. Khi chúng ta cắt ngang sợi cói, sẽ thấy một cấu trúc độc đáo giống miếng mút xốp với độ đàn hồi. Điều này làm nên đặc tính độc đáo của cói - khả năng hút ẩm.

Đặc Tính Hút Ẩm Tuyệt Vời

Khả năng hút ẩm của cói giúp chiếc chiếu cói thấm mồ hôi, giữ cho cơ thể luôn khô thoáng và ấm áp. Ngoài ra, cói còn mang lại sự êm ái khi tiếp xúc với da, tạo điều kiện thuận lợi cho sức khỏe.

Phản Ứng Tích Cực Với Dầu Tự Nhiên

Tuy đặc tính hút ẩm của cói có thể tạo điều kiện cho sự phát triển của mốc nếu không được bảo quản đúng cách, nhưng khi làm thành các sản phẩm như chiếu cói, cói thường không bị mốc. Điều này bởi khi chiếu tiếp xúc với da người, cói hút một lượng nhỏ dầu tự nhiên từ da, làm cho sợi cói giữ được vẻ bóng và độ bền cao, đồng thời tránh khỏi tình trạng mốc.
Giặt Chiếu Cói
Vì vậy, việc giặt chiếu cói bằng xà phòng không được khuyến nghị. Xà phòng có thể phá hủy cấu trúc tự nhiên của cói, làm cho cói trở nên thâm, dễ hỏng và làm mất lớp dầu tự nhiên bảo vệ. Thay vào đó, nên giặt chiếu cói bằng nước thường hoặc sử dụng quả giặt tự nhiên như bồ hòn.

Sử Dụng Rộng Rãi Trong Đời Sống Hàng Ngày

Không chỉ làm chiếu, cói còn được sử dụng để sản xuất nhiều sản phẩm thủ công khác như giỏ, túi xách, hộp đựng và thậm chí là quần áo. Điều này làm cho cói trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống hàng ngày của người Việt Nam, từ việc thư giãn trên chiếc chiếu cói dịu mát đến việc sử dụng các sản phẩm cói thủ công trong sinh hoạt hàng ngày.

Kết luận, cói không chỉ là một nguyên liệu độc đáo với đặc tính hút ẩm và sự phản ứng tích cực với dầu tự nhiên, mà còn là một phần quan trọng trong đời sống hàng ngày và trong nghệ thuật thủ công của người Việt Nam. Sự sáng tạo và ứng dụng đa dạng của cói đã đóng góp vào sự bền bỉ của các sản phẩm và bảo vệ môi trường tự nhiên của đất nước.

Vật liệu CỎ BÀNG – Mây Tre Đan Trà

Cỏ bàng có tên tiếng Anh là Almond Grass, loại sợi cỏ thường thấy ở vùng Nam nước ta, đang trở thành tài sản quý trong nghệ thuật thủ công. Điều đặc biệt về cỏ bàng nằm ở cấu trúc rỗng bên trong, tạo nên sự linh hoạt và nhẹ nhàng.

Cỏ bàng được sử dụng trong việc thay thế ống hút nhựa, góp phần bảo vệ môi trường. Ngoài ra, cỏ bàng còn tạo ra các sản phẩm thủ công như thảm, chiếu, túi, nón, hộp, và giỏ sọt.

So với cói, cỏ bàng không có độ êm ái và thảm chiếu từ cỏ bàng thường trông "phồng phập". Tuy nhiên, ở các vùng nhiệt đới, chiếu cỏ bàng rất phù hợp với tính kháng nhiệt tự nhiên của nó.

Sợi cỏ bàng ít đàn hồi hơn, giúp sản phẩm đánh bại mốc và không có đặc tính hút ẩm như cói. Điều này giúp sản phẩm từ cỏ bàng đẹp và bền hơn. Cỏ bàng là sự kết hợp hoàn hảo giữa thẩm mỹ và độ bền trong nghệ thuật thủ công.
 

Vật liệu CỎ TẾ – Mây Tre Đan Trà

Cỏ tế có tên tiếng anh là Grass, là một loại cây thuộc họ dương xỉ, thường mọc rộng rãi ở các vùng trung du và miền núi phía Bắc của Việt Nam, đã từ lâu là nguồn cảm hứng vô tận cho nghệ thuật thủ công Việt Nam. Đặc trưng bất kì sản phẩm nào làm từ cỏ tế là sự tinh tế và độc đáo.

Quy Trình Tạo Sợi Mỏng Độc Đáo

Cỏ tế, khi được xử lý đúng cách, biến thành những sợi mỏng, đều, và mịn màng. Quy trình này đòi hỏi sự tài hoa và kiên nhẫn. Những sợi cỏ tế được tạo ra từ quá trình này là nguyên liệu chất lượng cao cho nhiều sản phẩm thủ công, từ hộp ủ ấm trà cho đến giỏ và sọt.

Bền Vững Và Khả Năng Phòng Mốc

Cỏ tế không chỉ nổi bật về tính thẩm mỹ mà còn về khả năng chống mốc và không hút ẩm. Điều này khiến nó trở thành lựa chọn lý tưởng trong điều kiện nhiệt đới và ẩm ướt của Việt Nam. Ngay cả khi sản phẩm bị mốc nhẹ, chỉ cần cọ nhẹ bằng bàn chải mềm và phơi khô là có thể khôi phục lại vẻ đẹp tự nhiên.

Ứng Dụng Rộng Rãi

Cỏ tế không chỉ dừng lại ở lĩnh vực thủ công. Nó còn xuất hiện trong nhiều sản phẩm gia đình và nội thất. Hộp ủ ấm trà, hộp trà, sọt, giỏ, và nhiều sản phẩm khác làm từ cỏ tế mang đến sự sang trọng và sáng tạo cho không gian sống và làm việc của người Việt.

Kết Hợp Tài Hoa - Kỹ Thuật Xâu Xiên

Một kỹ thuật thú vị là kết hợp cỏ tế với song mây để tạo ra những sản phẩm thủ công độc đáo. Sự kết hợp này mang lại sự đa dạng trong thiết kế và cải thiện tính thẩm mỹ của sản phẩm.

Kết luận, cỏ tế không chỉ là một loại cây hay nguyên liệu thủ công thông thường, mà nó là một biểu tượng của nghệ thuật thủ công tinh xảo của người Việt. Khả năng phòng mốc, không hút ẩm, và sự kết hợp độc đáo với song mây đã đánh dấu một sự phát triển quan trọng trong nghệ thuật thủ công của Việt Nam.

Vật liệu LỤC BÌNH – Mây Tre Đan Trà

Lục bình có tên tiếng anh là Water hyacinth, thường được gọi là bèo tây, không chỉ là một loại cây mọc ở miền núi phía Bắc của Việt Nam, mà còn là một nét đẹp đặc sắc của nghệ thuật thủ công truyền thống. Sự tinh tế của lục bình được thể hiện qua việc tạo ra những sản phẩm thảm, túi, hộp, và giỏ đan độc đáo.

Đòi Hỏi Sự Khéo Léo Trong Xử Lý

Lục bình yêu cầu một quy trình sản xuất phức tạp. Sau khi thu hoạch, nó cần được phơi khô một cách kỹ lưỡng để tránh tình trạng hút ẩm cao và nguy cơ mốc hỏng. Sự đầu tư và công sức này đổi lại là khả năng tạo ra những sản phẩm thủ công độc đáo và đẹp mắt.

Sản Phẩm Có Tầm Vươn Quốc Tế

Lục bình thường không phù hợp với điều kiện nhiệt đới và ẩm ướt của Việt Nam vì đặc tính hút ẩm và dễ bám bụi. Thay vào đó, sản phẩm từ lục bình thường được xuất khẩu đi nước ngoài. Điều này là một cơ hội quý báu để giới thiệu nghệ thuật thủ công Việt Nam đến thế giới và tạo thu nhập cho nhiều người lao động.


Kết luận, lục bình không chỉ là một nguyên liệu thủ công thông thường, mà là một phần của di sản nghệ thuật thủ công Việt Nam. Sản phẩm từ lục bình đại diện cho sự tinh tế và sáng tạo của người thợ Việt Nam, đồng thời cũng đóng góp vào việc quảng bá nghệ thuật thủ công Việt Nam trên trường quốc tế.

#dantra #maytredantra #noithatmaytre #noithatdantra #maytrevietnam #langnghemaytre #langnghevietnam #maytretruyenthong